امام سجاد (ع) ، پیام رسان حادثه

در سالروز شهادت امام سجاد (ع) ، قرار داریم ، شخصیت بزرگواری که مسئولیت خطیر امامت و رهبری مسلمانان را در شرایطی بسیار سخت و بحرانی برعهده گرفت و بعد از شهادت پدرش امام حسین (ع) ، پیام رسان حادثه بزرگ کربلا شد . سالروز شهادت امام سجاد (ع) را به همه شما دوستان عزیز تسلیت می گوییم و فرازهایی از زندگی پربرکت ایشان را برایتان نقل می کنیم ....

قیام بی نظیر امام حسین (ع) در سرزمین کربلا ، دارای دو مرحله بود . ‌مرحله اول با جانبازی و فداکاری امام حسین و یارانش تحقق یافت . مرحله دوم نیز رساندن پیام و تثبیت ارزشهایی بود که با این نهضت بدست آمده بود . مسئولیت این مرحله بر دوش امام سجاد قرار گرفت . امام سجاد (ع) در حادثه کربلا ، حدود 23 سال سن داشت . او در شب و روز واقعه ، بیمار بود . مسلما" بیماری آن حضرت ، از روی حکمت و مصلحت الهی بود تا بعد از شهادت امام حسین (ع ) ، وجود هدایتگر ایشان برای امت اسلامی حفظ شود . امام سجاد (ع) خود درباره حوادث شب عاشورا چنین می گوید : " در شب عاشورا ، من شاهد بودم که پدرم یاران خود را نزد خویش فرا خواند و با ایشان اتمام حجت کرد و آنان را در ادامه راه آزاد گذاشت تا هرکه می خواهد برگردد . شبی که فردای ‌آن پدرم شهید شد ، من بیمار بودم و عمه ام زینب پرستار من بود . پدرم درحالی که ابیاتی را زیر لب زمزمه می کرد ، بر بالین من آمد . او در اشعارش چنین می خواند که :
ای روزگار ننگ بر تو باد ، هرکس روزی از دنیا خواهد رفت و این رسم روزگار است که به کسی وفا نمی کند . همه امور به سوی خداوند است و همه زندگان باید این راه را طی کنند . من از سخنان پدرم دریافتم که فردا مصیبتی عظیم بر ما فرود می آید . بغضی گلویم را گرفت ، اما گریه و اندوه خود را از پدرم حسین (ع ) پنهان کردم . "

بعد از قیام کربلا ، امام سجاد (ع) ، مسئولیت خویش را در دو مقطع کوتاه مدت و بلند مدت ، به انجام رساند . مرحله کوتاه مدت ، همان روزهای اسارت امام و دیگر اهل بیت پیامبر بود . بعد از شهادت امام حسین (ع) ، اهل بیت آن حضرت ازجمله امام سجاد (ع) و عمه گرامیش حضرت زینب (س) به اسارت سربازان جنایتکار اموی درآمدند . امام سجاد ، چه در زمان اسارت و چه به هنگام بازگشت به مدینه ، به روشنگری می پرداخت در هر فرصتی مردم را علیه حاکمیت جور فرا می خواند . سخنان محکم و بی باکانه ایشان در کوفه و شام ، شاهدی بر این مدعاست . نقل شده است که امام سجاد (ع) با ورود به شهر کوفه ، درمیان مردم چنان سخن گفت که همان موقع ، عده ای اشک ندامت ریخته و از امام طلب بخشش کردند .
ایشان در بخشی از سخنان خویش فرمود :
" ای مردم ، من علی فرزند حسین هستم . پسر آن کسی که حرمتش را شکستید ، مردم ، خداوند ما اهل بیت را نیک آزموده و رستگاری و عدالت و پرهیزگاری را در وجود ما نهاده است . آیا شما به پدر من نامه ننوشتید و با او بیعت نکردید ؟ اما پس از آن نیرنگ کردید و به پیکار با او برخاستید . چه زشتکار و بد اندیشه اید . "
سخنان امام سجاد (ع) ، بین نهضت عاشورا و افکار و اذهان مردم ، پلی برقرار کرد تا پیام های این نهضت بزرگ به درستی به آنها منتقل شود . در آن شرایط حساس و بحرانی ، با این که اندوهی جانکاه امام سجاد (ع) را می آزرد ، آن حضرت به خوبی دریافت که موثرترین راه برای بیان حقانیت راه امام حسین (ع) ، افشاگری است تا وجدان های خفته ، به درد آید و تبلیغات دروغین امویان بر علیه امام حسین (ع) و یارانش خنثی شود . روزهای اسارت ، روزهایی بسیار سخت برای امام سجاد و دیگر اهل بیت پیامبر بود . اسرای کربلا ، صدمات زیادی را در این دوران متحمل شدند . اما در آن شرایط سخت و دشوار ، وجود امام سجاد (ع ) و حضرت زینب به اسیران دلگرمی می بخشید . به خصوص وقتی که امام سجاد (ع) در دربار اموی در حالی که در محاصره ماموران اموی قرار داشت ، با قاطعیت و اقتدار سخن گفت . سخنان آن حضرت در شام ، چنان تکان دهنده بود که یزید و حاکمیت اموی را مستاصل کرد و آنان خود را در مقابل امواجی کوبنده از پیامدهای نهضت کربلا دیدند . به این ترتیب آنان در اولین فرصت ، کاروان اسرا را به شهر مدینه باز گرداندند .

بی شک سخنان بیدارگرانه امام سجاد (ع) و حضرت زینب (س) در عصر اسارت ، وجدان های خفته را بیدار ساخت و در توده های مردم انگیزه برای مبارزه با ظالمان و جنایتکاران را زنده کرد . این مسئله سبب شد که جنبش توابین و همچنین قیام مختار در سال های بعد از این واقعه شکل گیرد .

بازگشت امام سجاد (ع) به مدینه ، مسئولیت آن حضرت را وارد مرحله دیگری ساخت . ایشان در این مرحله ، اهداف بلند مدتی را دنبال کرد . آن حضرت با شرایط جامعه ای بسیار آشفته از لحاظ فرهنگی و اجتماعی مواجه بود . باورهای دینی مردم سست شده و احکام دینی بازیچه دست امویان گشته بود . بنی امیه سعی می کردند تا مردم را به برخی از مسایل ظاهری دین مشغول و از حقیقت آن دور کنند . این شرایط ، امام را بر آن داشت تا به اصلاح و تقویت باورهای دینی و اعتقادی مردم بپردازد . به همین دلیل در مدت 34 سال دوران امامت ، پرارزش ترین معارف دینی را از خود به یادگار گذاشت و زمینه فعالیت های علمی و فرهنگی گسترده ای را فراهم کرد که توسط فرزندش امام باقر (ع) دنبال شد . امام سجاد (ع) برای تبیین اصول و تعالیم اسلام از هر فرصتی از جمله فرصت گرانب های حج ، بهره می جست . سفرهای پی در پی ایشان به حج ، حقایق ژرف و زیبای اسلام را برای مسلمانان اقصی نقاط جهان اسلام روشن می ساخت .

از خدمات بسیار ارزشمند امام سجاد (ع) ادعیه زیبایی است که از ایشان به یادگار مانده است . امام سجاد (ع) عالی ترین مضامین عرفانی - اخلاقی و اجتماعی و سیاسی را به صورت دعاهایی آموزنده بیان فرموده است . این دعاها که در مجموعه ای ارزشمند به نام " صحیفه سجادیه " گردآوری شده ، حاوی تعبیرات لطیف و پرمعنایی است . این کتاب به ما می آموزد که چگونه درهای سعادت را به روی خویش بگشاییم و در همه حال چه در هنگام سختی و چه در هنگام گشایش و راحتی ، به خدا پناه ببریم .

امام سجاد (ع) ، الگوی مجسم فضائل اخلاقی بود ، فضائلی که در قالب دعا برای مردم بیان می فرمود و خود در عمل به آنها بر همگان پیشی می گرفت . تواضع ، نوع دوستی و مهربانی امام سجاد (ع) ، در تمام مراحل زندگی ایشان به خوبی مشهود بود . همدردی با محرومان تا بدانجا بود که آن حضرت شب ها و به صورت پنهانی ، انبانی از آذوقه را بر دوش می کشید و به یاری مستمدان شهر مدینه می شتافت . این منش ، از شخصیت چند بعدی بزرگان دین به ویژه اهل بیت پیامبر اسلام (ص) حکایت دارد . انسان های با کرامتی که در اوج اقتدار علمی و شکوه معنوی ، با ضعیف ترین طبقات جامعه نشست و برخاست داشتند و به حال آنان رسیدگی می کردند . یکی دیگر از شیوه های امام سجاد در همدردی با محرومان ، توجه به وضعیت بردگان بود . بردگان قشری بودند که به ویژه در عصر امویان ، مورد شدیدترین فشارهای اجتماعی قرار داشتند . امام سجاد (ع) می کوشید جایگاه اجتماعی این قشر را ارتقاء بخشد . به هیمن دلیل شمار زیادی از بردگان را می خرید و سپس آن ها را آزاد می کرد .
امام سجاد (ع) در تمام مدت امامت خویش در کنار زنده نگه داشتن خاطره قیام امام حسین (ع) ، حیاتی تازه به علوم و معارف اسلامی بخشید و در بیداری و بالا بردن سطح علم و معرفت مردم زمان خویش تلاش بسیار کرد . در تمام این سال ها ، امام سجاد (ع) در معرض کینه توزی و بد خواهی حاکمان اموی قرار داشت که هر کدام از آنها سعی داشتند این زبان گویای اسلام را خاموش سازند . اندیشه پلید امویان در سال 95 هجری قمری در زمان حکمرانی ولید بن عبدالملک عملی شد . بدین ترتیب امام سجاد (ع) ، طی دسیسه ای مسموم و به شهادت رسید . بر مقام والای آن حضرت ، سلام و درود می فرستیم و با تسلیت مجدد به مناسبت سالروز شهادت ایشان ، گزیده ای از فرمایشات آن حضرت را می شنویم .

امام سجاد (ع) می فرماید :
" راه آنان که بدون راهنمایی حق جلو می روند ، تنگ و باریک است . با خدا باشید تا دورها برایتان نزدیک و سختی ها برایتان آسان شود .