حماسه سازان نهضت حسینی

تاریخ چون آئینه ای ، حوادث تلخ و شیرینی را که در آن رخ داده ، منعکس می کند . در میان حوادث تاریخ اسلام ، واقعه کربلا ، از ویژگی خاصی برخوردار است . حماسه امام حسین (ع) ، به عنوان نماد رویارویی حق و باطل و جانبازی در راه دین ، شناخته شده است . نهضت امام حسین (ع) نه تنها یک رویداد ، بلکه یک فرهنگ زنده و حرکت آفرین است . فرهنگی برخاسته از متن اسلام که نقشی حیاتی در پایداری و استمرار ارزشهای متعالی دین ایفا کرد...

این رویداد در مسیر زمان ، چون چشمه ای جوشان ، تشنگان حقیقت و عدالت را از آب زلال سیراب کرده و الهام بخش بسیاری از نهضت های حق طلبانه شده است . صحنه های این قیام ماندگار و نقش آفرینی حماسه سازان آن، همواره الگویی جاودان برای انسانهای با بصیرت و عدالتخواه بوده است .

این حقیقت در سپاه امام حسین (ع) به خوبی مشهود بود که یاران امام ، آگاهانه به آن حضرت پیوسته بودند و با عشق و شور و ایمان پا به عرصه جانبازی می گذاشتند . برای امام حسین (ع) و یارانش درد ناشی از جهل و نادانی مردم ، سخت تر از زخم شمشیرها بود . از این رو ، زدودن پرده های جهل از افکار مردم ، جهادی مهم برای آنان محسوب می شد . در تاریخ کربلا آمده است که اکثر یاران امام ، با جملاتی روشنگرانه و آگاهی بخش ، به ترسیم حقیقت می پرداختند . یاران امام حسین (ع) در هنگام نبرد ، ابتدا در قالب اشعاری حماسی و سخنانی پرشور ، امام و خاندان پیامبر را معرفی می کردند و سپس به میدان کارزار پا می نهادند . این نشان می دهد که دشمن ، تبلیغات گسترده و مستمری را برای تخریب چهره خاندان پیامبر آغاز کرده بود . این مسئله ، یاران امام را بر آن می داشت که در هر فرصتی از سیره و راه و روش امام حسین دفاع کنند . امام حسین (ع) و یارانش الگوی پرهیزگاری و رشادت بودند . آنها به واسطه تعالی روح و اندیشه پاک خود ، نمی توانستند دربرابر ظلم و تباهی و فساد سکوت کنند . انجام رسالت خطیری که بر دوش یاران حسین بن علی (ع) در کربلا نهاده شده بود ، جز از طریق آراسته شدن به فضائل انسانی امکان پذیر نبود . بدون شک ، مجموعه ای از ویژگی های برجسته انسانی در جوانان و نوجوانان کربلا به چشم می خورد که آنان را به عنوان دلاورمردان تاریخ ، جاودانه ساخت . یاران حسین بن علی (ع) ، به کامل ترین مراحل ایمان دست یافته بودند و از خود گذشتگی ایشان ، از ایمان والای آنها حکایت می کرد .

برجسته ترین خصوصیت حماسه سازان کربلا ، وفاداری آنان به امام حسین (ع) و آرمانهای آن حضرت بود . آنان در سخت ترین شرایط ، حاضر نشدند عهدی را که با امام خود بسته بودند ، نقض کنند . در میان یاران و اصحاب امام حسین (ع) ، حضرت عباس (ع) از جایگاهی ممتاز برخوردار بود . نام ایشان همیشه با صفت رشادت و وفاداری ، قرین است . عباس پسر حضرت علی (ع) و برادر امام حسین (ع) بود و مادرش امّ البنین نام داشت . عباس جوانی رشید و دلاور بود . او از نظر فضائل روحی و اخلاقی و کمالات علمی در میان جوانان و مردان خاندان امام حسین ، شاخص بود . حضرت عباس را به خاطر سیمای جذابش ، قمر بنی هاشم یعنی " ماه بنی هاشم " لقب داده بودند . او از کودکی ارادتی خاص به امام حسین (ع) داشت و همواره مراتب ادب را نسبت به برادر به جای می آورد . در قیام کربلا ، فرماندهی سپاه به حضرت عباس واگذار شد . محافظت از امام حسین(ع) ، پاسداری از خیمه گاه زنان و کودکان و جانبازی برای رساندن آب به فرزندان امام حسین ، زیباترین و حماسی ترین جلوه های زندگی حضرت عباس در کربلا بود . در کربلا ، سپاه یزید برای به زانو درآوردن امام حسین و یارانش ، آب را به روی آنها بست . هنگامی که تشنگی ، فرزندان حسین را بی تاب کرد ، عباس (ع) داوطلب شد که برای آنها آب بیاورد . او با دلاوری کم نظیری ، محاصره دشمن را در هم شکست و خود را به رود فرات رساند . دستانش را در آب فرات فرو برد . آب زلال و گوارایی که در رودخانه موج می زد ، عباس را بر آن داشت تا از جرعه ای از آن را برگیرد و بنوشد ، زیرا که جانش از شدت تشنگی می سوخت . اما ناگهان به یاد فرزندان تشنه حسین افتاد ، آب را ننوشید و رها کرد . مشک را پر کرد و سراسیمه به سمت خیمه ها حرکت نمود . در این هنگام ، دشمن با تیری دست او را قطع کرد . او مشک را با دست دیگرش گرفت تا به خیمه امام حسین برساند . این بار دست دیگرش نیز قطع شد . حضرت عباس (ع) درصدد بود که به هر طریق ، خود را به خیمه گاه و کودکان تشنه برساند . از این رو مشک را به دهان گرفت . اما رگبار تیرهای دشمن ، او را نشانه گرفتند و بر پیکر او فرود آمدند . به این ترتیب ، عباس (ع) به شهادت رسید .

سرزمین کربلا ، شاهد رشادتهای بی نظیری از فرزندان و یاران حسین بن علی (ع) است . قهرمان دیگر این عرصه ، علی اکبر فرزند امام حسین (ع) بود . او جوانی رشید و دلاور بود و از نظر سیما ، شباهت زیادی به جدش رسول خدا (ص) داشت . علی اکبر در فضیلت و سخنوری نیز جوانی ممتاز بود . زمانی که علی اکبر خواستار رفتن به صحنه کارزار شد ، امام حسین (ع) با تمام علاقه ای که به وی داشت ، به او اجازه نبرد داد . فرزند رشید امام ، راهی میدان جنگ شد . امام حسین (ع) در حالی که قامت فرزندش را مشاهده می کرد ، به درگاه خدا چنین عرضه داشت : " خدایا ! شاهد باش جوانی به مبارزه می رود که اخلاق ، سیما و گفتارش از همه به رسول خدا شبیه تر است . ما هر وقت شوق دیدار پیامبر را داشتیم ، به او می نگریستیم ." علی اکبر ، فرزند امام با شهامت جنگید و تعدادی از دشمنان را از پای درآورد . پس از آن ، سربازان یزید ، به صورت ناجوانمردانه از پشت به او هجوم آوردند و علی اکبر را به شهادت رساندند .

در میان یاران حسین بن علی (ع) ، افرادی کهنسال نیز دیده می شد . برخی از آنان از صحابه رسول خدا (ص) بودند . در میان آنان ، حبیب بن مظاهر ، چون ستاره ای می درخشید که بارها در کنار رسول خدا (ص) و امام علی (ع) به دفاع از آئین پاک اسلام پرداخته بود . حبیب بن مظاهر با وجود سن زیاد ، دلاورانه در صحنه کارزار جوشید و خروشید ، سپس به شهادت رسید . یار قدیمی او " مُسلم بن عُوسَجه " به همراه حبیب بن مظاهر از کوفه به کاروان امام حسین (ع) پیوسته بودند . دقایقی بعد از حبیب ، مسلم بن عوسجه نیز به شهادت رسید . مسلم بن عوسجه جمله ای معروف دارد که خطاب به امام حسین عرض کرد : " اگر هفتاد بار کشته شوم و باز زنده شوم ، دست از یاری تو بر نمی دارم ."

"وهب" از دیگر حماسه سازان کربلا بود . او جوانی مسیحی از کوفه بود که با شنیدن پیام امام حسین (ع) ، با همسر و مادرش به سوی کربلا حرکت کرد . وهب ، مجذوب ظلم ستیزی ، حق طلبی و شجاعت امام حسین (ع) شده بود . او امام حسین را نماد اسلام می دید و از شدت علاقه به آرمانهای امام ، به اسلام گروید . در روز عاشورا ، به توصیه مادرش و با اجازه امام حسین(ع) به میدان رفت . نقل شده است که وهب 19 سوار از سپاه دشمن را از پای درآورد . آنگاه از ناحیه دو دست مجروح شد و به شهادت رسید . دشمن سر بریده وهب را به سوی لشگر امام حسین (ع) پرتاب کرد . مادر وهب ، سر فرزند را در آغوش کشید و سپس به نشانه اعتراض به دشمن ، سر وهب را به سوی لشگرگاه آنان انداخت . وهب به هنگام شهادت 25 سال داشت .
داستان نوجوانی شجاع و آزاده به نام قاسم پسر امام حسن (ع) همواره در جریان نقل رویدادهای عاشورا ، شنیده می شود . قاسم ، برادرزاده امام حسین (ع) و فرزند امام حسن (ع) بود . در شب عاشورا هنگامی که امام حسین (ع) به اصحاب خود ، خبر شهادت در راه خدا داد ، حضرت قاسم پرسید : عموجان آیا این فیض بزرگ نصیب من هم می شود ؟ امام که تحت تاثیر سخنان قاسم قرار گرفته بود ، از او پرسید : پسرم مرگ در کام تو چه طعمی دارد ؟ قاسم پاسخ داد : مرگ در راه حق ، برایم از عسل شیرین تر است . در روز عاشورا ، قاسم که نوجوانی 13 ساله بود ، با اصرار زیاد از امام اجازه گرفت و به میدان نبرد رفت . او پس از معرفی خود ، دلاورانه به سپاه دشمن تاخت و سرانجام به شهادت رسید .

حُرّ بن یزید ریاحی از دیگر دلاورمردان صحنه کربلاست که داستانی شنیدنی دارد . حر در ابتدا از یاران امام نبود و یکی از سپاه های دشمن را فرماندهی می کرد . در واقع سپاه حر ، اولین گروهی بود که قبل از روز عاشورا ، با کاروان امام روبرو شد . برخورد ملاطفت آمیز امام با لشگریان حر ، او را به شدت تحت تاثیر قرار داد . امام ، سپاه حر و حتی اسبان آنها را که بسیار تشنه بودند ، سیراب کرد . در روز عاشورا ، در هنگامه نبرد میان حق و باطل ، در درون حر نیز غوغایی عظیم برپا شد . جبهه امام حسین (ع) ، نماد پاکی ، جوانمردی و تمام فضیلتهای انسانی بود ، ولی جبهه مقابل ، کانون ناجوانمردی ، دد منشی و رذالت بود . حر در تعبیری ، حالات درونی خود را مانند کسی توصیف می کرد که میان جهنم و بهشت گرفتار آمده است . بالاخره تردید حُر به یقین تبدیل شد و او تصمیم خود را گرفت . او با عزمی استوار ، از همراهی باطل سرپیچی کرد . لذا اردوگاه باطل را ترک کرد و به سوی امام حسین (ع) ، که مظهر کمال انسانی است ، شتافت . بخشش کریمانه امام(ع) ، در دل حر ، شور و شعفی وصف ناپذیر افکند . حر که اینک از بندگی ستم و سیاهی آزاد شده بود ، از امام اجازه خواست تا هرچه زودتر به میدان نبرد برود و وظیفه خویش را به انجام رساند . امام به او اجازه داد . حر به میدان نبرد شتافت و پس از جنگی دلاورانه به شهادت رسید .

آنچه بیان کردیم ، گوشه ای از صحنه های عشق و دلدادگی دلاور مردان و حماسه سازان قیام کربلا بود . ستارگان درخشانی که هریک در نهضت امام حسین (ع) ، نقشی جاودان از خود برجای گذاشتند . در وصف آنان به جمله ای از امام حسین (ع) اکتفا می کنیم که فرمود :
" من یارانی بهتر و برتر از یاران خود ندیده ام و خاندانی پایبند تر به صله رحم و نیکوتر از اهل بیتم نمی شناسم . خدا شما را به خاطر یاری من ، پاداش نیکو عطا فرماید .